Англия — Уикипедия
Координаттар: 53°33′00″ с. е. 2°26′00″ б. б. / 53.55000° с. е. 2.43333° б. б. / 53.55000; -2.43333 (G) (O) (Я)| Англия ағылш. England | |
| Ұран: «Dieu et mon droit» «(Құдайым және құқығым)» | |
| Әнұран: «God Save the Queen/King» (тыңдау (ақп.)) | |
 Europe_location_ENG2.png | |
| Тарихы | |
|---|---|
| Құрылды | 1 мамыр 1707 |
| Мемлекеттік құрылымы | |
| Ресми тілі | ағылшынша |
| Елорда | Лондон |
| Ірі қалалары | Лондон, Бирмингем, Глазго, Белфаст, Манчестер, Эдинбург, Ливерпуль |
| Үкімет түрі | Конституциялық монархия |
| Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Патшалығының премьер-министрі | II Елизавета Тереза Мэй |
| Мемлекеттік діні | англикандық |
| Географиясы | |
| Жер аумағы • Барлығы • % су беті | Әлем бойынша 77-ші орын 243 809 км² 1,34% |
| Жұрты • Сарап ([[жыл|]]) • Санақ • Тығыздығы | 62 698 362[1] 50,762,900 адам 388,7 адам/км² (48-ші) |
| Экономикасы | |
| ЖІӨ (АҚТ) • Қорытынды (2010) • Жан басына шаққанда | 2,172 трлн[2] $ (7-ші) 34 919[2] $ (18-ші) |
| ЖІӨ (номинал) • Қорытынды (2010) • Жан басына шаққанда | 2,247 трлн[2] $ 36 119[2] $ (20-шы) |
| АДИ (2011) | ▲ 0,863[3] (өте жоғары) (28-ші) |
| Валютасы | фунт стерлинг |
| Қосымша мәліметтер | |
| Әуе компаниясы | British Airways |
| Интернет үйшігі | .uk |
| ISO коды | GB |
| Телефон коды | +44 |
| Уақыт белдеулері | +0 |
Англия (ағылш. England [ˈɪŋɡlənd]) — Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Патшалығының ең ірі және әкімшілік орны. Ұлыбритания аралында орналасқан (ағылш. mainland). Ұлыбританияның халқының 83 % Англияда тұрады.
927 жылы Англия бірнеше жергілікті графстволардың бірігу нәтижесінде пайда болды. Өз атын V-VI ғасырда құрылған англ деген герман тайпасынан алады. Ал Англия астанасы Лондон Еуроодақтағы ең үлкен қала болып саналады.
Англия — қазіргі көптеген жаһанды нәрселердің шыққан жері. Олардың ішінде ағылшын тілі, Англикан шіркеуі, Парламент негіздері. Ол Өндірістік революциясының отаны болып саналады.
Англия деген аты герман тайпаларының бірінен шыққан. Бұл тайпа 5-6 ғасырларда пайда болған. Ғалымдар оларды Ангелн түбегінен шыққан деп ойлайды. Бұл түбек қазіргі Дания және Германия жерінде орналасқан.
Англдар туралы бірінші жазбаша құжаттар 98 жылы шыққан. Оны сол кездің тарих зерттеушісі Тацит өзінің «Германия» деген кітабында жазған. Ал Ұлыбританиядағы англдар туралы бірінші рет 897 жылы жазған. Бұл мәлімет Оксфордтың ағылшын тілі сөздігінде бар.
Өкінішке орай Англия деген сөзді жалпы Ұлыбританияға қолданылады. Бұл жай елдің басқа ұлттарын ренжітіп, көптеген қайшылықтарға алып келеді.
Англия Ұлыбритания аралының үштен екі бөлігін алып тұр. Солтүстігінде Шотландиямен шекаралы болса, батысында Уэльс орналасқан.
Англияның әкімшілік бөлінуіЖер көлемі аз болғанымен, Англияда бірнеше үлкен қалалар бар. Олар: Лондон, Бирмингем, Лидс, Шеффилд, Ливерпуль және Манчестер.
Б.ғ.д. 55 жылда Юлий Цезарь қазіргі Англия жеріне шабуыл жасаған. Ол кезде сол аумақта көптеген кельт тайпалары тұрған. Олар өздерін бритт деп атаған. Сол кездерден бастап қазіргі Англия және Уэльс аумақтары Рим империясының құрамына кірген.
Рим империясының құлдырауы Англия тұрғындарына басқа мәселелер тудырды. Көптеген көршілес тайпалар Англия жеріне басып кіре бастады. Олар ішінде герман, кельт тайпалары болған. Шабуылшылар бұл жерде өздерінің кішкене мемлекеттерін құра бастады. Сондықтан, Англияның түгелдей қосылған дәл уақытын атау өте қиын. Бірақ Англия патшасы деген титул Ұлы Альфред (871—899) кезінде пайда болған.
Тарихшылардың біреулері Англия билеушілерін 1066 жылы норман шабуылынан санап бастайды. Патшалардың нөмірлерін де бұл оқиғадан бастап санайды (мысалы, ХІІІ ғасырдағы Эдуард І 1066 жылдан бастап бірінші Эдуард есімді патша болған)
Бірақ Шапқыншы Вильгельм мемлекетті құрып, біріктірген емес. Ол тек бар Англия жаулап алып, оған франк-романдық басқару қойған.
ХІІІ ғасырдың соңында Уэльс княздігі жаулап алынып, Англия патшалығының құрамына түгелдей кірді. Тәуелсіз Англия тарихы Орта ғасыр және Жандану ғасырдан кейінгі Тюдор әулетінің Елизавета І-ден басталады. 1707 жылы Англия мен Шотландия одақ құрып, Ұлыбритания Патшалығының негізі қаланды.
Саяси құрылымы[өңдеу]
1990-шы жылдарда Солтүстік Ирландия, Уэльс және Шотландия елдерінде өз парламенті мен үкіметін құрып алды.
Ал Англия қазіргі уақытқа дейін өз парламенті мен үкіметін құрмай, олардың міндеттерін Ұлыбритания парламенті мен үкіметі жасайды.
Англия өз парламентін және үкіметін құруды қалайтын қозғалыстар бар. Атқарушы үкіметтің жұмысын Ұлыбритания премьер-министры істейді. Қазір үкімет басында Консерваторлар партиясының өкілі Дэвид Кэмерон отыр.
Әкімшілік бөлінуі[өңдеу]
Салт-дәстүрлері[өңдеу]
Ағылшындықтар «Ескі- демек сенімді. Ескі сөзі күмәнсіздікті білдіреді. Жаңа ой- күдікті, жаңа технология- сенімсіз.» деп есептейді.Ағылшындардың неше мың жыл бұрынғы салт-дәстүрлері әлі күнге дейін сақталған. Оның дәлелі ағылшындықтар әлі күнге дейін тойды ескі дәстүр бойынша өткізеді.
Некенің алдында атастыру (яғни уәделесу) көптеген елдерде орындалады.Англияда атастыру рәсімі алдында күйеу жігіт пен келінге әр түрлі сынақтар жүргізіледі.Атап айтар болсақ, жігіт қыз айтқан, қалаған нәрсенің барлығын орындайды. Ал келін болса бір қолымен ескі сандықтың қақпағын ұстау қажет.
Ағылшындықтарда тағы бір қызықты мынандай салт-дәстүр бар. Тойға келіннің 10 құрбысы мен күйеу жігіттің 10 құрдасы міндетті түрде күйеу жігіт пен қалыңдық киімін киіп шығады. Яғни ағылшындықтардың діни- сенімі бойынша, жаман ниетті жын шайтан 10 жұп ішінен нағыз күйеу жігіт пен қалыңдықты таба алмайды және өз жаман ниетін жүзеге асыра алмайды екен. ХVІІ ғасырда тойларда қалыңдық әртүрлі түстердегі киімді киетін болған. Ал Англия ханшайымы Виктория алғаш рет тойға ақ көйлек киген. Содан бастап ақ көйлек кию дәстүрлі түрде жалғасқан. Ақ көйлек пәктікті, тазалықты білдіреді.
Ұлттық киім[өңдеу]
Англияның бай ұлттық дәстүрлер болғанына қарамастан, бұл халықта өз ұлттық киім жоқ. Тек қана моррис халық биін билегенде, бірдей киім киетіні бар. Қазір де Англияның үлкен қаладарын да моррис киіміне ұқсайтын киім киіп жүрген кісілерді кездестіруге болады.Бұл киімді тігудің кейбір ерекшеліктер бар. Негізінен бұл би жерге қатысты магиялық белгімен байланысты.
Оған қоса Англияда ортағасырлық дәстүрлерге сай бірнеше шараларда ескі киімдерді киеді. Олардың ішінде: патша отбасы, парламент үшелері, сот кезінде, ежелгі университеттердің профессорлары мен студенттері және Патша гвардиясы.
Моррис[өңдеу]
Морристі ауылдарда жазда билейді. Бұрын оны діни мақсаттармен билеген. Бірнеше кісі ақ шалбар, ақ көйлек киіп, аяғына қоңырау байлап, басына сабан қалпақ киіп, ортаға шығады. Бұл биді бұрын тек ер кісілер билесе, қазіргі уақытта әйелдер де билеп жүр. Үлгі:England topics
Үлгі:United Kingdom constituents and affiliations Үлгі:British Isles Үлгі:British peoples Үлгі:England counties
Үлгі:National personifications
- ↑ Ұлыбритания. The World Factbook. CIA. Тексерілді, 3 қараша 2011. (ағыл.)
- ↑ a b c d United Kingdom. International Monetary Fund. Тексерілді, 30 маусым 2011.
- ↑ Human Development Report 2011 (ағыл.). United Nations Development Program (2011).
kk.wikipedia.org
Ұлыбритания — Уикипедия
Координаттар: 53°33′00″ с. е. 2°26′00″ б. б. / 53.55000° с. е. 2.43333° б. б. / 53.55000; -2.43333 (G) (O) (Я)| Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Патшалығы ағылш. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland | |
| Ұран: «Dieu et mon droit» «(Құдайым және құқығым)» | |
| Әнұран: «God Save the Queen/King» (тыңдау (ақп.)) | |
 | |
| Тарихы | |
|---|---|
| Құрылды | 1 қаңтар 1801 (Ұлыбритания Патшалығы мен Ирландия Патшалағының қосылуынан) |
| Мемлекеттік құрылымы | |
| Ресми тілі | ағылшынша |
| Елорда | Лондон |
| Ірі қалалары | Лондон, Бирмингем, Глазго, Белфаст, Манчестер, Эдинбург, Ливерпуль |
| Үкімет түрі | парламенттік демократия және конституциялық монархия[1] |
| Монархы Премьер-министрі Лорд Спикері Қауым палатасының спикері | II Елизавета Тереза Мэй Норман Фаулер Джон Беркоу |
| Географиясы | |
| Жер аумағы • Барлығы • % су беті | Әлем бойынша 77-ші орын 243 809 км² 1,34% |
| Жұрты • Сарап (2011) • Санақ (2001) • Тығыздығы | 62 698 362[2] адам (22-ші) 58 789 194[3] адам 246 адам/км² (48-ші) |
| Экономикасы | |
| ЖІӨ (АҚТ) • Қорытынды (2010) • Жан басына шаққанда | 2,172 трлн[4] $ (7-ші) 34 919[4] $ (18-ші) |
| ЖІӨ (номинал) • Қорытынды (2010) • Жан басына шаққанда | 2,247 трлн[4] $ 36 119[4] $ (20-шы) |
| АДИ (2011) | ▲ 0,863[5] (өте жоғары) (28-ші) |
| Валютасы | фунт стерлинг |
| Қосымша мәліметтер | |
| Әуе компаниясы | British Airways |
| Интернет үйшігі | .uk, .eu |
| ISO коды | GB |
| ХОК коды | GBR |
| Телефон коды | +44 |
| Уақыт белдеулері | +0 |
Ұлыбритания (ағылш. Great Britain), толық атауы Ұлыбритания мен Солтүстік Ирландияның Біріккен Корольдігі (ағылш. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) — Еуропаның солтүстік-батысында, Британ аралдарында (ең ірісі — Ұлыбритания), Ирландия аралының солтүстік-шығыс бөлігі мен ұсақ аралдарда орналасқан мемлекет. Құрлықтан Ла-Манш (Ағылшын каналы) және Па-де-Кале (Дувр) бұғаздары арқылы бөлінген. Аумағы 244, 11 мың км². Халқы 62,6 млн. (2004), астанасы — Лондон (7 млн.). Халқының 80%-ына жуығы ағылшындар, 15%-ы шотландтықтар, уэльстіктер (валлиялықтар) мен ирландықтар, 5%-ға жуығын Британ Достастығы елдерінен келген иммигранттар құрайды. Ағылшындар англикан мемлекеттік шіркеуі нанымдарын ұстанса, шотландтықтардың басым бөлігі — пресвитериандар, ирландықтар, негізінен католиктер, қалғандары ислам, т.б. діндерді ұстанады. Ұлыбританияда халықтың 89,4%-ы қалаларда тұрады.[6]
Ұлыбритания қалалары:[өңдеу]
Ұлыбритания 4 әкімшiлік-саяси бөліктен (тарихи ұлттық облыстардан):
Бұған қоса Ұлыбританияның иеліктері:
Ұлыбритания Біріккен Корольдігі атауына қарамастан федерация емес, унитарлық мемлекет — парламенттік монархия болып табылады. Елдің жеке Конституциясы жоқ. Ұлыбритания заңдары көп ғасырлық конституциялық дәстүрлер мен Жоғарғы сот органдарының шешімдеріне (прецеденттердің) негізделген. Мемлекет басшысы — монарх, сот жүйесінің басшысы, жоғарғы бас қолбасшы болып табылады. Қазіргі патшайымы (королева) — Елизавета II (1952 жылдан). Жоғары заң шығарушы органы — екі палатадан (қауымдар және лордтар) тұратын парламент. Парламент құрамына патшайым да кіреді. Атқарушы билік премьер-министрдің қолында. Ресми тілі — ағылшын тілі. Ақша бірлігі — фунт-стерлинг. Ұлттық мерекесі — патшайымның туған күні (маусым айының екінші сенбісі).
Клайдтың (170 км) эстуарийлері жасанды жолмен тереңдетілген, түзетілген, кең мойнақтарҰлыбританияны Атлант мұхитының Солтүстік және Ирланд теңіздері, Ла-Манш, Па-де-Кале, Солтүстік және Қасиетті Георг бұғаздары қоршап жатыр. Жағалаулары шығанақтармен күшті тілімделген (солт-нде фьордтар, оңт-нде эстуарийлер). Неғұрлым үлкен түбектері — Уэльс пен Корнуолл. Жер бедері оңтүстік пен оңтүстік-шығыс бөлігінде ойпатты жазық болып, батысында Уэльс түбегіндегі Кембрий тауларына (ең биік жері — Сноудон, 1085 м), Англияның солт-нде Пеннин (ең биік жері — Кроссфелл, 893 м) және Камберленд (ең биік жері — Скофелл, 978 м) тауларымен жалғасады. Елдің ең биік нүктесі — Бен-Невис тауы (1343 м). Ұлыбританияның солтүстік бөлігіндегі таулар мен көрікті көлдер өлкесі мұздықтар әсерінен тілімделіп, әр түрлі формаларға ие болған. Геология тұрғыдан алғанда жері түгел дерлік (тек ең қиыр оңт. бөлігі герцин қатпарлығы) каледон қатпарлығы алабында жатыр. Жер қойнауында тас көмір, темір, қалайы, т.б. түсті металдар сияқты қазба байлықтары мол. Елдің шығысында, Солтүстік т-дің жағалауларынан мұнай мен газдың ірі кен орындары табылған.
Ұлыбритания климатының теңіздік сипаты жыл бойғы қалың тұмандар мен өтімді желдер болатын орнықсыз ауа райының басым болуынан байқалады. Қысы өте ылғалды және қалыптағыдан тыс жұмсақ.
- Қаңтардағы орташа температура қиыр солт.-шығыстың өзінде 3,5°С-тан төмен түспесе, ал оңт.-батыста 5,5°С-қа жетеді, мұнда өсімдіктер бүкіл жыл бойы өседі. Оңт.-батыстан келетін жылы теңіз ауасы қысқы температураны көтергенмен күшті желдер мен штормдар болатын құбылмалы және жауын-шашынды ауа райын қалыптастырған. Шығыс пен солт.-шығыстан суық ауа жеткен кезде аязды ауа райы ұзақ мерзімге орнығады. Қыста ел аумағына қар біркелкі түспейді, қар жамылғысы шамалы уақыт қана сақталады. Англияның оңт-нде, әсіресе, оңт.-батысында қар өте сирек түседі. Шығыс аудандарындағы қыс неғұрлым суық және құрғақтау. Жазы салыстырмалы түрде салқын.
- Шілдедегі орташа температура оңт.-батыста 16°С-қа, ал қиыр солт.-батыста 12°С-қа тең. Атлант мұхиты жағынан соғатын жылы әрі ылғалды ауаның әсерінен Ұ-ның батыс аудандарына жауын-шашын мол түседі. Бұл аймақта оның жылдық орташа мөлш. 2000 мм-ге жетсе, шығыс Англияда 600 мм, кей жерлерінде 500 мм шамасында ғана болады.
- Ұ. су ресурстарына бай. Түсетін жауын-шашын мөлшерінің буланудан басым болуы себепті оңт.-батыстағы кейбір аудандардан басқа елдің бүкіл аумағында мол сулы өзендердің жиі тармағы қалыптасқан. Олардың ішіндегі ең ірілері — алаптары бір-бірімен шектесетін Северн (310 км) мен Темза (334 км) өзендері. Темза өз-нің Ұ. экономикасындағы маңызы зор. Оның алабында бүкіл ел халқының 1/5 бөлігі тұрады. Үлкен Лондон да осында орналасқан. Өзендердің көпшілігі бір-бірімен каналдар арқылы жалғастырылған. Солт.-батыс Шотландия мен Уэльстің қысқа, бірақ мол сулы өзендері электр қуатын өндіруге пайдаланылады. Мұнда 60-тан аса СЭС салынған.
Ұлыбританияның ең ірі өзендері:
Оларда ірі теңіз порттары мен өнеркәсіп тораптары орналасқан. Ең ірі көлдері — Солтүстік Ирландиядағы Лох-Ней (аумағы 396 км², тереңд. 31 м-ге дейін) мен Шотландиядағы Лох-Ломонд пен Лох-Несс (аумағы 56 км², тереңд. 230 м-ге дейін). Таулы Шотландия мен Көлдер шеңберіндегі көлдердің табиғаты өте әсем, туристер демалатын орталықтар. Жазық бөлігінде ірі көлдер жоқ. Бірақ мұнда бұрын шымтезек өндірілген, құм, құмтас кеніштері болған жерлерде көптеген жасанды су қоймалары жасалған. Өсімдік жамылғысы кедей. Адамдардың ормандарды түп-тамырымен жоюы, батпақтарды құрғатуы мен кен орындарын игеруі жануарлар мен өсімдіктер дүниесінің түр құрамын өзгертті. Қазіргі уақытта ормандар ел аумағының тек 10%-ын ғана алып жатыр. Олар негізінен өзендердегі жазықтар мен тау беткейлерінің төм. белдеулерінде сақталған. Англия мен Уэльстегі тау баурайларында емен, қызыл қайың, шегіршін, шамшат өседі. Шотландияның солт-ндегі Грампиан тауларында және солт.-батыс таулы өлкесінде емен, шырша, қарағай аралас өскен ормандар, биігірек жерлерінде қарағай және қайың ормандары сақталған. Жазықтарды егін алқаптары мен шалғындар алып жатыр. Аң аулаудың қызу жүргізілуіне байланысты Британ аралдарында баяғыдан аю, жабайы шошқа мен ирланд маралы тәрізді көптеген ірі сүтқоректі аңдар қырғынға ұшырап, қасқыр зиянкес ретінде жойылды. Қазіргі кезде сүтқоректі жануарлардың тек 56 түрі ғана тіркелген. Оңт. Англияда еліктер, таулы аудандарда жабайы ешкілер кездеседі. Биік таулардан басқа жерлердегі ормандарды түлкілер мен борсықтар, қояндар, кірпі, жертесерлер мекендейді. Кәмшат кең тараған, оны кәсіптік жолмен аулайды. Ұсақ жыртқыштардан ақтышқан мен ақкіс көп. Уэльсте сасықкүзендер, Шотландия тауларында жабайы еур. мысықтар мен америка сусарлары өмір сүреді. Британ аралдарын құстардың 130 түрі мекендейді. Өзендері мен көлдері балықтардың көптеген түрлеріне бай. Өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің жекелеген түрлерін қорғауға арналған 131 резерват ұйымдастырылған. Англия мен Уэльсте жалпы аумағы 12 мың км²-дей болатын 10 ұлттық бақ бар (ірілері Лейк-Дистрикт, Сноудония, Дартмур, Брекон-Биконе, т.б.).
Стоунхэндж 2500б.з.б.Ұлыбритания аум-ндағы адамзат тіршілігінің ежелгі іздері ерте және орта палеолит дәуірлеріне саяды. Соңғы қола және ерте темір дәуірінде (б.з.б. 800 — 700 ж.) Ұлыбританияға құрлықтан кельттердің қоныс аударуы басталды. Кельттер өздерімен бірге темір ғасыры мәдениетінің белгілерін ала келді. Британиядағы кельттер мен кельттердің ықпалына ұшыраған халық шартты түрде бриттер деп аталады. Болашақ Рим императоры Ю.Цезарь Галлияны жаулап алған соң Британияға екі жорық жасады (б.з.б. 55 — 54 ж.). Б.з. 60-жылдардың соңында Британия Рим империясының ең шеткі провинцияларының біріне айналды. 3 ғ-дың соңында Ұлыбританияға солт. герман тайпаларының (англдар, сакстер, юталар, фриздер) шапқыншылығы басталды. 5 ғ-дың бас кезінде Рим үстемдігі жойылып, Британия қайтадан тәуелсіз кельт аймақтарына бөлініп кетті. 8 ғ-да Даниядан келген нормандар елдің солт.-батыс бөлігін басып алды. Король Эгберт 9 ғ-да елдің үлкен бөлігін бір мемлекетке біріктіріп, ол Англия деп аталды. 1066 ж. Британияның ұсақ корольдіктерін нормандық қолбасшы Вильгельм басып алып, біртұтас мемлекетке біріктірді.
- 1265 ж. ағылшын парламенті құрылды. 1337 ж. Англия Франциямен Жүз жылдық соғысқа кірісті (1453 жылға дейін).
- Бұл соғыс біте салысымен ағылшын тағы үшін соғыс (“Алқызыл” және “Ақ раушан соғысы”) басталып, ол Тюдор әулетінің жеңісімен аяқталды.
- 1588 ж. “Жеңілмейтін армаданы” (Испан флотын) талқандау Англияны дүние жүзіндегі аса ірі теңіз державаларының біріне айналдырды.
- 17 ғасырдың бас кезінде Ұ. жаңа құрлықтан өзінің алғашқы отарларын иемденді.
- 1603 ж. Шотландия королі ағылшын тағына Яков Қ отырып, Шотландия мен Англия бір мемлекетке бірікті.
- 1640—1649 ж. корольдік Стюарттар әулеті мен парламент арасындағы қақтығыс азамат соғысына ұласып, нәтижесінде Оливер Кромвель бастаған республика жарияланды. Кромвель қайтыс болғаннан кейін көп ұзамай Монархия тез арада қалпына келтірілгенімен, король құқығы біршама шектеліп, билік тұтастай парламент жағында болды.
- 1651 ж. Ирландия,
- 1652 Шотландия басып алынды.
- 1707 ж. Ұлыбританияна корольдігіне бірігу жөніндегі актіге қол қойылғаннан кейін Лондон біртұтас мемлекеттің астанасына айналды.
- 18 ғасырдада Британдық отарлық жүйе қалыптасты.
- 18 ғасырдың соңында Ұлыбритания 13 америкалық отарынан айрылғанымен (АҚШ-тың жариялануы), Канада мен Үндістандағы жағдайын күшейте түсті.
- 1805 ж. Трафальгар мүйісінде адмирал Нельсон испан-француз флотын талқандап, Ұлыбритания “теңіз әміршісіне” айналды.
- 1793—1815 ж. респ. және Наполеондық Францияға қарсы соғысқа қатысқан Ұлыбритания 1818 ж. Пруссия армиясымен одақтаса отырып, Наполеон Қ-ні түпкілікті жеңді. Осыдан кейін Ұлыбритания жүз жылдай бейбіт жағдайда өмір сүріп, өзінің отарлық иеліктерін кеңейте түсті.
- 1899—1902 ж. ағылшындар Оңт. Африкада бурларға қарсы соғыс жүргізді. Бірінші дүниежүзілік соғыста Ұлыбритания Антанта жағында Германияға қарсы соғысты. Соғыстан кейін Африка мен Азиядағы неміс отарларының біраз бөлігін иемденді. 1-дүниежүз. соғыстан кейін Ұлыбритания ауыр экон. жағдайды бастан кешірді. Ұлт-азаттық қозғалыстан кейін 1921 ж. Ирландия өз тәуелсіздігін жариялады. Ұлыбритания Екінші дүниежүзілік соғысқа (1939 — 1945) Гитлерге қарсы коалиция жағында қатысты.
- 1947 ж. Үндістан мен Пәкстанға тәуелсіздік берілді.
- 1945—1970 ж. британ отарларының барлығы дерлік өз тәуелсіздіктерін алды.
- 1949 ж. НАТО-ға мүше болды.
- 1982 ж. Атлант мұхитының оңт-нде Аргентина мен Фолкленд (Мальвин) аралдары үшін қарулы қақтығыс болып, қысқа мерзімдік әскери қимылдар нәтижесінде Ұлыбритания өзінің осы аумаққа бақылауын қалпына келтірді.
- 1979—1990 ж. Маргарет Тэтчер бастаған консерваторлар үкіметі экономикада ұтымды реформалар жүргізді. Соғыстан кейін Шотландия мен Солт. Ирландиядағы ұлт-тық мәселелер шиеленісе түсті. Әсіресе, Солт. Ирландиядағы оқиғалар ушығып, 1969 жылдан бастап мұнда азамат соғысы жүрді.
- 1994 ж. тамызда Ирландық Республикалық Армия (ИРА) ұрыстарды біржақты тоқтататыны жөнінде мәлімдеді. Алайда 1996 ж. ИРА жауынгерлері лаңкестік әрекеттерін қайта бастады. Отарларының барлығынан айрылғанына қарамастан Ұлыбритания әлемдегі жетекші елдердің бірі болып саналады.
Экономикасы[өңдеу]
Ұлыбритания — жоғары дамыған өнеркәсіпті ел. Ол халықаралық еңбек бөлінісінде өнеркәсіп өнімдерін шығарады. Қазіргі заманғы Ұлыбританияның экономикадағы рөлі тек өнеркәсіптік қана емес, сондай-ақ банкілік, сақтандыру, кемелерді жалға беру және басқа да іскерлік қызметтермен анықталады. Ұлттық жалпы өнімнің 30%-ға жуығы өңдеуші өнеркәсіп пен 45%-ы көлік пен байланыс, жеке сауда, сақтандыру, банкілер мен басқа да қаражат мекемелерін, денсаулық сақтау мен білім беруді қамтитын қызмет көрсету саласынан түседі. Өнеркәсіп өндірісінің жалпы көлемі бойынша Ұлыбритания дүние жүзінде бесінші орын (АҚШ, Жапония, Германия, Франциядан кейін) алады. Ұлыбритания өнеркәсібі негізінен сырттан әкелінген шикізаттарды пайдаланады. Бір жағынан Ұлыбритания өнеркәсібіне өндіріс пен еңбекті ұйымдастырудың озық технологиясы, ең жаңа құрал-жабдықтар мен басқарудың жетілдірілген әдістері қолданылатын қазіргі заманғы салалардың жылдам дамуы, екінші жағынан, ескі дәстүрлі салалардың артта қалуы тән.
Бірінші топқа электроника, жалпы және дәл машина жасау, химия өнеркәсібінің көптеген салалары, екіншіге — көмір өндіру, мақта-мата және жүн өнеркәсібі, кеме жасау, қара металлургия жатады. Ұлыбританиядағы өнеркәсіп орындарының негізгі бөлігі Лондоннан бастап Ланкаширге дейінгі, Батыс Йоркширден Глостерширге дейінгі графтықтарды қамтитын халық тығыз қоныстанған өнеркәсіптік белдеуде шоғырланған. Бұл белдеуден тыс жерлердегі аса ірі өнеркәсіптік аудандар — Оңт. Уэльс, Англияның солт.-шығысы мен Шотландияның орт. бөлігі. Өндірістің ескі, дәстүрлі салалары Шотландияның көпшілік бөлігінде, Солт. Ирландияда, Уэльсте, Англияның қиыр солт.-шығысы мен оңт.-батысының бір бөлігінде орналасқан. Ұлыбритания энергия ресурстарының қорлары жөнінен Еуропада 1-орын алады. Солтүстік т-нің шельфінде мұнай мен газдың көп мөлшері өндіріледі. Шетелдік шикізатпен жұмыс істейтін түсті металдар (аллюминий, мыс, қорғасын, мырыш) қорытатын кәсіпорындар негізінен ірі порттарда орналасқан. Өңдеуші өнеркәсіптің жетекші саласы — машина жасау. Көліктік машина жасаудың (жеңіл, жүк автомобиль, автобустар) орт-тары — Бирмингем, Ковентри, Үлкен Лондон, Лутон. Ұлыбритания аэроғарыштық өнеркәсібі жөнінен дүние жүзінде 4-орын (АҚШ, Германия, Франциядан кейін), дөңгелекті тракторлар шығарудан 1-орын алады. Елде 16 ірі мұнай өңдеу з-ты жұмыс істейді. Химия өнеркәсібі ғыл.-зерттеулерге негізделген өнім түрлерін, агрохимикаттар, пластмасса, дәрі-дәрмектер, хим. талшықтар мен синтет. каучук өндіруге маманданған. Қрі тамақ өнеркәсібі тағамдық концентраттар, кондитерлік және темекі өнімдерін, сусындар шығарады. Ұлыбритания алкогольдік ішімдіктердің дүниежүз. экспортының 20%-ын дайын (әсіресе, шотланд вискиі мен джин) береді. А. ш. өндірісі елдің азық-түлікке деген сұранысының 80%-ын қанағаттандырады.
Бұл салаға елдегі барлық жұмыс істейтіндердің 3%-ы қамтылған. А. ш. үшін ел аум-ның 24,8%-ы пайдаланылады. Ұлыбританияның табиғи жағдайлары егіншіліктен гөрі мал ш-ның дамуы үшін неғұрлым қолайлы. Сүтті, етті-сүтті ірі қара, шошқа, етті қой, құс өсіру дамыған. Егін ш-нда дәнді дақылдар (бидай, қара бидай) басым өсіріледі. Қант қызылшасы мен картоптан да мол өнім алынады. Курорттардың айналасында — көкөніс, бау-бақша өсіру, теңіздік азық-түліктер өндіру мен балық аулау дамыған. Ұлыбритания аралдық мемлекет болғандықтан шет елдерден тауарлар тасу мен сауда жүргізу теңіз және әуе көлігімен байланысты. Жалпы жүк айналымының 90%-ға жуығы теңіз көлігінің үлесіне тиеді. Батыс Мидлендтен басқа Ұ-ның барлық аудандары негізгі көліктік тораптардың қызметін атқаратын теңіз порттарымен тікелей немесе жанама түрде байланысқан.
Ең ірі порттары[өңдеу]
Лондон қаласы — дүниежүзлік қаржы орталығы болып саналады. Ұлыбритания құрлықпен Ла-Манш бұғазының түбіне салынған туннельмен, екі т. ж. (1993 жылдан) паромымен (Дувр-Дюнкерк және Харидж-Остенде) және көптеген теңіздік және жолаушылар паромдарымен байланысқан. Экспортындағы дайын өнімдердің үлесі 80%-ды құрайды (машина жасаудың әр түрлі өнімдері, автоматты станоктар, авиақозғалтқыштар, көлік құралдары, аспаптар, хим. тауарлар, тамақ өнеркәсібінің өнімдері). Сырттан темір кентастарын, түсті және сирек металдар, фосфориттер, мақта, азық-түлік, дайын өнеркәсіп өнімдері мен жартылай дайын өнімдер алады. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы жылдық мөлш. 20700 АҚШ долларына тең (2004). NT компаниясының техникалық құралдар шығаратын зауыттары көбінесе осы қалада орналасқан. Олар 40-тан асады. Олардың бюджеттік қоры 1,7 трлн. АҚШ долларына тең. Бұл компания әлемдегі ең жас кәсіпкерлер арқылы құрылған. Қазіргі уақытта олар Қазақстан Республикасында тұрады. Олардың жас шамасы 19-20. Бұл компания екі адаммен басқарылатын тең төрағалы кампания. Times журналының 2011 жылғы сараптамасы бойынша әлемдегі ең үздік, жоғары қарқынмен дамып жатқан жас компания.
Негізгі сауда серіктестері[өңдеу]
Қазақстан Республикасы мен Ұлыбритания арасындағы дипломатиялық қарым-қатынас 1992 жылдан бастап орнады. 1994 ж. 19 наурызда Қазақстан Республикасы мен Ұлыбритания арасында достық пен ынтымақтастық, экономикалық ынтымақтастық туралы бірлескен декларацияларына, білім, ғылым және мәдениет саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды.
- 1992 ж. Алматыда Ұ. елшілігі,
- 1996 ж. Лондонда Қазақстан елшілігі ашылды. Ағылшынның Бритиш Петролеум; Шелл және Бритиш Газ сияқты компаниялары Солт.-шығыс Каспий аймағында кен барлау, оны игеру жұмыстарына 1999 жылдан бастап араласты. Қазақстанмен жасалатын тауар айналымының көлемі жөнінде Ұлыбритания Еуропа елдерінің арасында 1-орын алды. 2006 ж. екі елдің арасындағы тауар айналымының жалпы көлемі 400 млн. фунт стерлингтен асты. Қазір Қазақстанда британиялық инвесторлардың қатысуымен 212 кәсіпорын тіркелген, оның 80-і бірлескен кәсіпорындар.
Құрлықтан келген ағылшындардың арғы тегі — англо-сакстер өздерімен бірге ұрпақтан ұрпаққа ауызша беріліп отырған герман аңыздары мен жырларын алып келді. Христиан діні енгізілгеннен кейін ежелгі батырлық дастандар қағазға түсіріле бастады. 8 — 10 ғ-ларда британдық негіздегі англо-сакстердің діни лирикасы, құдай ілімі жөніндегі еңбектері, жылнамалар пайда болды. 11 — 13 ғ-ларда үш тілді әдебиет дамыды: шіркеу шығармалары латын, рыцарьлық өлеңдер мен дастандар француз, ағылшындық аңыз әңгіме, жырлар англо-сакс тілінде жазылды. 14 ғасырдыңдың ортасында жалпы ұлттық ағылшын тілі қалыптасып, әр түрлі әлеуметтік топтардың өмірі мен тұрмысын бейнелейтін поэзия пайда болды. Франциямен болған Жүз жылдық соғыс пен Алқызыл және Ақ раушан соғысы кезеңінде халықтық поэзия-аңыздық, тарихи, шым-шытырық оқиғалы сипаттағы балладалар дами түсті. 16 ғасырдың бас кезінде ағылшын жазушыларының басқа елдердегі гуманистермен байланысы күшейді, Томас Мордың “Утопиясы” жарияланды. Лирикалық поэзияның негізін Т.Уайет, Х.Х. Сари, т.б. авторлар қалады. Эпостық поэзияның ең жоғары жетістігі Э.Спенсердің “Сиқыршылар патшайымы” (1590) атты поэмасы болды. Қилы оқиғаларға, тұрмыстық, малшылар тақырыбына арналған романдар жарық көрді. 17 ғ-дың бас кезінде эссе (Ф.Бэкон) мен мінездеу (Т.Овербери) жанрлары қалыптасты. 1548 ж. епископ Дж. Бейлдің “Король Джон” атты тұңғыш тарихи драмасы қойылды. 16 ғ-дың ортасын
kk.wikipedia.org
«Англияның астанасы – Лондон. Сұрақтың түрлері» тақырыбындағы сабақ жоспары » Мир учителя
I. Organization moment
a) Greeting
— It’s time to start our lesson!!! Good morning!!! How are you? Who is absent today? What date is it today? What day is it today?
b) Checking-up of the home-task
— What was your home task? (TEST)
OK, very good!
II. The Presentation of the new theme
Questions. London is the capital of England
-Today we have new theme “Questions. London is the capital of the United Kingdom
of Great Britain and Northern Ireland.”
First of all, How can you translate the theme? Yes, you are right!
Дұрыс айтасындар! Сонымен бүгінгі біздің тақырыбымыз «Сұраулы сөйлемдер. Англияның астанасы – Лондон» . Яғни, бүгін біз Сұраулы сөйлемдердің түрлерімен танысып қана қоймай, Лондонға саяхатқа шығамыз.
a) The Presentation of Grammar
Ағылшын тілінде сұраулы сөйлемдер төрт түрге бөлінеді. Олар General question – Жалпы сұрақ, Special question – арнайы сұрақ, Alternative question – альтернативті сұрақ, Tag question – бөлінгіш сұрақ.
General question – Жалпы сұрақ
General question — «Yes»(«иә») немесе «No» («жоқ») деген жауапты талап етеді.
Мысалы: Do you read books?
— Yes, I do. / No, I don’t.
Сен кітап оқисың ба?
-Иә, оқимын. / Жоқ, оқымаймын.
Special question – арнайы сұрақ
Special question – сұрау сөздер арқылы жасалатын сұрақ түрі. Бұл сұрақтың түрі нақтылықты талап етеді. Мысалы: Сен қайдасың? Енді, ағылшын тілінде қандай сұрақтарды білетінімізді айтайықшы? Дұрыс айтасыңдар!!!
· who? — кім?
· whom? – кіммен?
· which? — қай? қайсысы?
· whose? – кімдікі?
· what? — не? қандай?
· where? – қайда?
· why? – неге?
· howlong? – қаншалықты ұзақ?
· when? – қашан?
· how many / much? – қанша?
· how? – қалай?
Мысалы: What are you reading? – Сен не оқып отырсың?
Alternative question – альтернативті сұрақ
Alternative question- бірнеше жауаптың ішінде біреуін таңдауға мүмкіндік беретін сұрақ түрі. Бұл сұрақ көбінесе or – көмегімен жасалады.
Мысалы: Do you like white or black? Саған ақ түс ұнай ма, әлде қара ма?
Tag question – бөлінгіш сұрақ.
Tag question- бұл сұрақ түрі екі бөліктен тұрады. Бірінші бөлігі – негізгі сөйлем, екінші қысқаша сұрақ түрі. Егерде, сөйлемнің бірінші бөлігі болымды болса, екінші бөлігі болымсыз болады.
Мысалы: He lives in London, doesn’t he?
III. Practice
Exercises
1. Мына сөйлемге 5 түлі сұрақ қойылған. Қай сұрақ қандай түрге жататынын анықтаңдар.
In this section we discuss the first economic law.
1) Who discusses the first law in this section? | |
2) In this section we discuss the first law, don’t we? | |
3) Do we discuss the first law in this section or in the next one? | |
4) Do we discuss the first law in this section? | |
5) What do we discuss in this section? |
2. Мына сөйлемдерге сұрақ құрастырыңдар.
1. John will go to London next week.
2. We like blue car.
3. Asel drives car very fast
IV. Presentation of the new lexical theme
Read and translate
London
London is the British capital and one of the biggest cities in the world. London is situated upon both banks of the River Thames, it is the largest city in Britain and one of the largest in the world. Its population is about 7 million people. The name Big Ben actually refers not to the clock-tower itself, but to the thirteen ton bell hung within. The bell was named after the first commissioner of works, Sir Benjamin Hall. The Tower Bridge has stood over the River Thames in London since 1894 and is one of the finest bridges in the World.The City extends over an area of about 2.6 square kilometres in the heart of London.It is the financial centre of the UK with many banks, offices and Stock Exchanges. But the City is also a market for goods of almost every kind, from all parts of the world.
Listen to the topic
V.
Discussion
Look at the blackboard and discuss “LONDON”
V. Conclusion
Game
Now, we’ll play game “London”. There are many things in the blackboard. In one side there is a picture and in the other side questions. You must take one picture, then to answer to them.
1. What is the capital of GB?
2. How can you translate the word “Capital”
3. What forms of the question do you know?
4. What is your favorite city?
5. What do you know about London?
6. Which city is the best Astana or London?
Now I share your emoticons. You should choose one of them that is more suitable to your look for a lesson
Very good Don’t understand Sad
VII. Home task
S.Meiramova “Английский язык”Unit 32, page 336. Translate and answer the questions.
Our lesson is over!!! Good bye!!!
скачать dle 12.1worldofteacher.com
Англияның салт-дәстүрлері жайлы мәлімет керек
Ағылшындар мәдениетіне шолу.
Англия- көп ғасырлар бойы сақталған ескі, таңғаларлық және қызықты дәстүрлерге бай ел. Англия Ұлыбританияның 83%-ын құрайды. Англияның астанасы — Лондон қаласы.
Ағылшындықтар өздерінің ағылшын тілінде таза сөйлейтіндерін мақтан тұтады. Кейде өздерін шала ағылшынша сөйлейтін американдықтармен салыстырады. Ағылшындықтар үшін ағылшын тілі- қоғамдық ортада адамдармен қарым- қатынастарда өз пікірін ашық айту тәсілі.
Ағылшындықтар салты бойынша қарым-қатынас жасап отырған адамның ойын бөлмеу, сөйлесіп отырған адам сөзіне құрметпен қарау керек. Ағылшындықтардан «мүмкін», «маған солай секілді», «мен ойлаймын…» деген сөздерді сөйлесу барысында жиі естиміз. Бұл — сыпайылықтың белгісі.
Ағылшындықтар адамдарды жасының үлкендігіне қарап құрметтеп қана қоймайды.Сонымен бірге адамдардың сезімінің жоғарылығына қарап құрметтейді. Ағылшындар бірін- бірі ұнатып жатса некелесуге асықпай-ақ жай ғана бірге өмір сүріп көреді. Егер осы аралықта бірін- бірі жете танып, түсінісіп жатса некелерін уақыты келгенде қидырады. Ал түсініспеушіліктер болып жатса екіге бөлініп кете береді. Мұның нәтижесі ажырасып кетуден, сәтсіз отбасы атамнудан сақтанатындығы екен.
Ағылшындардың салт-дәстүрлері
Англия ұлттық дәстүрге, әсіресе ұлттық киімдерге бай ел. Ағылшындардың ең танымал киімі- ауылдық жерлерде жаз мезгілінде билейтін моррис атты би киімі. Бұл киімді тігудің кейбір ерекшеліктер бар. Негізінен бұл би жерге қатысты магиялық белгімен байланысты.
Ағылшындықтар «Ескі- демек сенімді. Ескі сөзі күмәнсіздікті білдіреді. Жаңа ой- күдікті, жаңа технология- сенімсіз.» деп есептейді.Ағылшындардың неше мың жыл бұрынғы салт-дәстүрлері әлі күнге дейін сақталған. Оның дәлелі ағылшындықтар әлі күнге дейін тойды ескі дәстүр бойынша өткізеді.
Некенің алдында атастыру (яғни уәделесу) көптеген елдерде орындалады. Англияда атастыру рәсімі алдында күйеу жігіт пен келінге әр түрлі сынақтар жүргізіледі.Атап айтар болсақ, жігіт қыз айтқан, қалаған нәрсенің барлығын орындайды. Ал келін болса бір қолымен ескі сандықтың қақпағын ұстау қажет.
Ағылшындықтарда тағы бір қызықты мынандай салт-дәстүр бар. Тойға келіннің 10 құрбысы мен күйеу жігіттің 10 құрдасы міндетті түрде күйеу жігіт пен қалыңдық киімін киіп шығады. Яғни ағылшындықтардың діни- сенімі бойынша, жаман ниетті жын шайтан 10 жұп ішінен нағыз күйеу жігіт пен қалыңдықты таба алмайды және өз жаман ниетін жүзеге асыра алмайды екен. ХVІІ ғасырда тойларда қалыңдық әртүрлі түстердегі киімді киетін болған. Ал Англия ханшайымы Виктория алғаш рет тойға ақ көйлек киген. Содан бастап ақ көйлек кию дәстүрлі түрде жалғасқан. Ақ көйлек пәктікті, тазалықты білдіреді.
Қалыңдыққа орындауға тиісті міндеттер:
— Қандай бағада болса да қарызға алынған нәрсенің өтемі тойдан кейін міндетті түрде қайтарылуы тиіс.
— Дәстүр бойынша қалыңдыққа сыйланатын сыйлық жаңа болу қажет. Ол жаңа отбасының жаңаша бақытын білдіреді.
-Жаңа түскен келіннің үстінде көгілдір түсті бірнәрсе болуы қажет.Көгілдір түс риясыздықты білдіреді.
Ағылшындықтар мамыр айы — нағыз отау құруға ыңғайлы, қолайлы, жайлы ай деп есептейді. Осы айда отау құрған екі жас бақытты, ғұмырлары ұзақ болады деп сенген.
Ағылшындықтар шай ішуді, әсіресе сүт қосып ішкенді жақсы көреді.Ағылшындықтар үшін шай ішу «тек қана ішіп алып, жұмысқа жүгіру» емес. Оларда шайды ерекше ниетпен ішу ертеректен бері бар. Шайды ішіп отырып армандарын, болған жақсы жәйттарды еске алып, ерекше көңілмен ішеді екен. Ағылшындарда тіпті шай ішу дәстүр болып табылады.
Ағылшындарда ең көне әрі қоғамдық дәстүрі»чаепитие»(қазақша баламасы- шай ішу) деп аталады. Бұл дәстүр ерекше құрметпен орындалады, шығыс елдерінен кем емес. Бұл жақта үнді шайы мен қытайдың ұсақ дәрежедегі шайы көп қолданылады. Ал өздерінен шығатын өте ерекше аралас шайды жолға шыққанда, таза ауаға, серуенге шыққанда өздерімен алып шығады. Шайды таңғы аста, жұмыста, үйге келген кезде ішеді, бірақ кешкі астан кейін шай ішуге болмайды.
Ағылшындықтардың үйдің жанына бау-бақша отырғызуы да олардың тағы бір ерекше дәстүрі болып табылады. Ол кезде ағылшындықтар аула ішін өте әдемі, өте таза, әртүрлі көкөніс, гүлзарлармен безендіру де олардың өте жақсы дәстүрі болып келеді. Тіпті талапқа сай өте әдемі бау- бақшалар конкурсы да болып тұрады. Конкурста жеңген жеңімпаз өзін өте таза, ұлттық салт-дәстүрді өте қатты сыйлайтын ағылшынмын деп есептейді.
Ағылшындарға тән тағы бір ерекше дәстүр- өз балаларына өте жақсы, сіңімді білім беру. Ағылшындар балаларын көбінесе ақшалы оқуға, әсіресе қыздарды бір бөлек, ер балаларды бір бөлек оқытатын мектептерге беруді жөн санайды(балалдың білімді болғаны дұрыс деп есептейді).
Ағылшындар дәстүрі бойынша, түскі асқа ерекше киім кию міндетті емес. Күндізгі киіп жүрген киімімен жүре беруіне болады. Мыс, джинсы, футболка, т.б.
Ағылшындарда хан отбасы қатысуымен болатын тағы бір дәстүр бар.Бұл дәстүр 1605 жылдан бастау алады.Әдетте бұл дәстүр қазан- қараша айларында өткізіледі.
Одан бөлек тағы бір дәстүрі сонау ХІІІ ғасырдан бері келе жатқан монархиялық қайырымдылық шарасы ұйымдастырылады. Бұл көбінесе ғибадатханаларда, мешіттерде зейнеткерлерге ақша беру, қиыншылықта өмір сүріп жатқан жандарға қол ұшын берумен басталады. Деректерге сүйенер болсақ, ХІІІ ғасырдың өзінде кароль кедей және ауру жандарға киім мен тамақ берген.
Ағылшындар ұлттық мерекелері
Ағылшындарың ерекше мерекесі — Рождества мерекесі. Ағылшындардың салттары бойынша, Рождества кезінде үй ішін әдемі бұйымдармен безендіреді. Ескі дәстүр бойынша үйдің барлық терезелеріне шырағдан қойылады, сондықтан бұл түн «шырағдан түні» деп те аталады.
Ұлыбританияда «Рождества- әкеден» сыйлық сұрауға болады. Яғни өзінің арман еткен затын, болмаса, өзінің не тілейтінін хатқа жазып, оны тасқа байлайды да лақтырып жібереді. Ескі діни-сенімдер бойынша, ол хатты Рождества-әкенің өзі алып, қалағанын береді екен. Бұл мереке уақытында ағылшындықтар бір- біріне, бірдей бағаға сыйлық сыйлауына болады. Жеребе тастау арқылы бір адам есімін суырып алады да сол адамға арнайы сыйлық жасауға кіріседі. Рождества алдында өзін сыйлайтын әрбір адам барынша барлық жақындарына, таныстарына ашық хат арқылы ол адамға не тілейтіндігін жазып, сыйлайды екен. Ағылшындықтар үшін Рождества мерекесі «отбасы мерекесі» деп есептелінеді. Сол күні басқа үйге қонаққа баруға баруға болмайды, бірақ басқа отбасылармен бірігіп, жаңа жылды мейрамханада қарсы алуларына да болады екен.
Католиктік Рождества мерекесінің өткізілу уақыты:
Желтоқсан айының 24-күнінің 25-іне қараған түні Рождества Христова түнін тойлайды. Рождества Христова- христиандық маңызды мерекелердің бір түрі және 145 ел жыл сайын тойлайтын ерекше мереке. Желтоқсан айының 26 сы күні- әулие Стефанды еске алу күні. Желтоқсан айының 27 сі күні- Иоанна Богослованы еске алу күні. 28- желтоқсан Вифлемскті еске алу күні( Бұл күні әулие бүлдіршіндерге ерекше ықыласы ауады ) . 29 және 30 желтоқсан күндері Иисусты, Марияны, Иосифты еске алады екен. Рождества күні (31желтоқсан күні) сағат тілі 12 ге жақындағанда үй қожайыны есікті ашып тұрады. Сағат тілі 12-ге жеткенше есікті ашып Жаңа жылды күтеді. Бұл ескі жылды шығарып салғанның, Жаңа жылды қарсы алғанның белгісі екен. 1қаңтар күні Рождестваны тойлау аяқталады.
Хеллоуин(өте қорқынышты)- ағылшындардың балаларға арнап жасалатын мейрамы. Хеллоуин -қазан айының соңғы күні өткізілетін Валентин күні. АҚШ-та Рождестводан кейінгі тұрған, халық жаппай тойлайтын мереке. Көп жылдар бойы Ирландия мен Шотландия дін қызметкерлері осы мерекені тойлатқан. ХІХғасырда Ирландия мен Шотландия имигранттары бұл мерекені Америкаға әкелді. Мерекенің басты белгісі- мұрны, көзі, аузы ойылған асқабақ. Бұл мереке түнде өткізіледі, себебі американдықтардың ойынша сол түні шайтандар мен перілер келеді деп сенген. Қорыққандықтан өздері де әртүрлі киімдерге киініп, бет- ауыздарын бояп, перілер мен шайтандарды алдап соғуға тырысады. Алғашында бұл мереке балалар арасында өткізілетін. Уақыт өте үлкендерде мерекеге қызығып қатыса бастады. Мысалы :Нью-Йорк те үлкен-кішісі көшеде өткізілетін парадтарға қатысады.Барлығы жын-перілер, мыстандар, сиқыршылардың киімін киіп қолдарына асқабақ ұстайды. Және бұл парад таң атанға дейін жалғасады. Америкада бұл күнге таяу уақыттары конфеттер және де корнавальдық киімдер сатылымға шығады, мұндағы ең көп тұтынушы европалық отбасылар болып табылады.
Хеллоуин мейрамының тарихы
Христиандық дәуірге дейінгі кезеңде қазіргі Англия мен Ирландияның, сондай-ақ Франция аумағында кельт атты жұрт өмір сүрген. Кельттердің жыл санауы қыс және жаз болып екі бөліктен тұратын. Олар Күнді өздерінің жоғары құдайы деп санайтын.Олардың түсінігі бойынша, Күн қыс мезгілінде өлілердің патшасы Самхейннің (Самайн) тұтқынында болады-мыс. Тура 31қазан күні (біздің жылсанау бойынша) кельттер өздерінің Самхейн деп аталатын ең үлкен мейрамдарын тойлайды екен. Бұл мейрам күзгі өнімді жинау науқанының аяқталатынын және ескі жыл бітіп, жаңа жылдың басталуын білдіретіндіктен, ерекше мәнге ие еді. Сонымен бірге Самхейн қатал қыстың басталуын білдіреді. Бұл күні мазасыз әруақтар мен сиқырлы тіршілік иелері біздің әлемімізге өтеді деп сенетін. Сондықтанда кельттер әруақтар сияқты киініп алып, арғы беттен келетін тылсым күштерді тыныштандыру үшін, әр үйге барып тамақ сұрап жүретін болған. Сондай-ақ әр түрлі бал ашулар өткізілетін. Мысалы, жастар қосақталып отырып,ұзын пішіндісі -еркек, ал дөңгелектеу келгені әйел деп есептеп, шырмауық жапырақтарын жанып жатқан отқа лақтыратын болған. Алаудың екпініндегі жапырақтар, бір-біріне жабысатын болса, жақында той боларын, ал екі жаққа ұшып кетсе , айырылысуды білдіреді деп есептеген. Аңызға сенсек, ішіне жанып тұрған шырағдандар орнату арқылы асқабақтан қорқынышты шамдар жасауды ирландиялық ұста Джек ойлап тапқан. Ол осы шамдары арқылы шайтанды екі рет алдап, одан өз өміріне қастандық жасамайтыны туралы уәдесін алған-мыс. Бірақ та кінәлары үшін ол жұмаққа жіберілмеген және ол шоқ болып жанған көмірді жел тиіп қалмау үшін бос асқабаққа салып,өз жолын жарық ете отырып, ақырзаман келгенше жер бетін кезіп жүру керек болған. ХІХғасырда Ирландия мен Шотландия имигранттары бұл мерекені Америкаға әкелді.Тек өткен ғасырдың 1920жылы Нью-Йорк пен Лос-Анджелес қалаларында алғаш рет ресми тойланды.Келе -келе Хеллоуинде ағаштарды өртеу, шамдарды сындыру секілді ұсақ бұзақылықтар сәнге айнала бастады. 1950 жылдардан бастап Хеллоуин коммерцилық тұрғыдан пайда әкеле бастады.Костюмдер, әшекейлер, ашықхаттар және басқа да заттар өте жоғары сұраныстарға ие бола бастады. АҚШ пе Канадада тойланып келген жаңаша сипаттағы Хеллоуин бүгінде Еуропа мен басқа да құрлықтарға қанатын жая бастады.
Ағылшындардың салт-дәстүрлерінің, мерекелерінің маңыздылығы, ерекшелігі.
Ағылшындардың салт- дәстүрлерінің ерекшелігі — сыпайы, ескі, көңілді және жағымды.Қазіргі заманда ескі салт-дәстүрді сақтап жүрген елдер кемде-кем. Ағылшындықтардың барынша балаларына жақсы білім беруге тырысу көңілге қонымды.
surak.baribar.kz
Англияның ішкі саяси дамуы. Англияның отарлық саясаты
ХІХ ғасырдың 70 жылдарынан бастап Англия бұрынғы өнеркәсіптік біріншілігі монополиясынан айрыла бастады. Англия отары көп ел және теңізде үстемдігі күшті болып қала берді. Англияның экономикалық даму қарқыны төмендей бастады. ХІХ ғасырдың 70-жылдары АҚШ-та Европа елдеріндегідей өнеркәсіп төңкерісі жасалды. Англияда өнеркәсіп төңкерісі ХҮІІІ ғасырдың ортасынан басталып ХІХ ғасырдың 50-60 жылдары аяқталғанды. АҚШ Англиядан құрал-жабдықтар сатып алып өздерінің экономикасын күшейтті. Осылайша АҚШ Англияның өзін басып озып өнеркәсіптік қарқыны жағынан Англия АҚШ- тан кейін қала берді. 1873-1900 жылдар арасында Англияның дүниежүзілік шаруашылықта үлесі 3 есе қысқарды. Англияның экспорты 8 процентке ұлғайса, Германияда 40 % ұлғайды. Америкада 230 % ке көтерілді. Бұның себебі Англияныңзауыттарына капитал өте ертеде салынды. АҚШ пен Германияда ірі өндіріс салалары көбейді. Германия Англияның бәсекелесіне айналды. Англияның артта қалуына 1878 жылғы дағдарыстар, 18900 жылғы ақша дағдарысы, 1892-93 жылдардағы дағдарыстар әсер етті. 1875-95 жылдары болған ауыл шаруашылығы дағдарысы даелдің орта шаруаларын күйзелтті. Англияда елдің тұрғындарының әл-ауқатының нашарлай түсуіне байланысты ішкі рынок тарыла түсті. Енді Англия ақаш жасаудың басқа жолына түсті. ХІХ ғасырдың аяғында шетелге капитал шығару арқылы пайда табу табыстың негізгі көзіне айналды.
Елде отарлық саясат күшейді. ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде Англия бөлінбеген жерлердің көбін басып алды.Англияның отарларының көп болуына байланысты империялизімін отарлық империализм деп атаған. Индиядан жыл сайын 60 млн адамның бір жылдық өндірген өнімін алып отырған.
Елдегі маңызды қызмет орындары іріжер иелерінің қолында отырғанын да көруге болады. Англияда либералдар және консерваторлар партиясы өмір сүрді. Олар үкімет билігіне таласып отырды. Елдің ішіндегі демократиялық қозғалстардың өсуіне кедергі жасап отырды.
Англияның буржуазиясы орталық сыртқа саясат жүргізді. Көрнекті өкілі (1874-80) Дизраэлиөкіметіотарлау мәселесіне назар аударды. 1874 жылы Суэц каналының құрылысын Египеттің үкіметінен 4 млн фунт стерлингке сатып алды. Сингапур, Малайя аралдарына сүйене отырып Оңтүстік Шығыс Азияда үстемдігін жүргізді.
1890 жылдардан бастап Англияда «еңдек партиялары» көптеп құрыла бастады. 1893 жылы осы «еңбек партияларынан» «Тәуелсіз жұмысшы партиясы» (НРП) құрылды. Бұлпартиянықұрған «марксизм» Англия жағдайына сай келмейді деп, фабиандық көзқарасты қолдады.
Ирландия мәселесі: ХІХ ғасырдың 80-90 жылдарында Англиядағы үлкен мәселелердің бірі Ирландия мәселесі болды. Олар өзін-өзі билеу құқығын беруді талапетті.
1879 жылы «Жер лигасы» құрылды, ол ирланд жалгерлерінің, қала кедейлерінің, радикал интеллегенция өкілдерінің ұйымы болды.
1896 жылы Дж.Коннолидің бастамасымен Ирланд социалистік партиясы құрылды, ол Ирландия мәселесін маркстік позициядан шыға отырып шешуші мақсат тұтқан партия болды.
Англия ХІХ ғасырдың басындаэкономикасы күшті дамыған ел болып қала берді. Дүниежүзілік саудада алда болды. Дүниежүзілік есеп айырысу Англияның фунт стерлингімен жүрді. Өндірістің жаңа салалары күшейді.
1900 жылы Англияның отарларының жалпы көлемі 33 млн шаршы км болды. Онда 390 млн адам тұрды. Англия империясының бұл күшеюі реакциялық ішкі және сыртқы саясатпен қатар жүрді. Англия Африканы түгелдей отарлау үшін саясат жүргізді. Добрая Надежда мүйісіндей Трансваль және Оранжеваятұрғындары бурлар бағынбады. Егерде бұларды бағындырса бүкіл Африканы отарлаған болар еді. Бурларды өзіне бағындыру кезінде Ағылшын-Бур соғысы болды. Бур халқы партизандық әдістерімен қарсыласты. Англия500000 әске апарды. Бұлардың саны 50000 еді. Ағылшындар олардың деревняларында қалғанкемпір-шалдарды, балаларды концлагерьге қуып тықты. Олар жауынгерлердің бала-шағаларын аштан қатырды. Ағылшындар Оңтүстік Африканың қожайынына айналды. Ағылшын-бур соғысы прогрессивті көзқарастағы дүние жүзі адамдарынан қатты сыналды. Англияның тарапынан болған бұл қаталдық Англияның басқа елдерменқатнасын қиындатты. Ағылшын дипломатиясы Германиямен жанжал бола қалса, Англияны ешкім қолдамайтынын білді. Англия мен Германияның арасындағы шиеленісу күшейді.Ағылшын-Герман күресі саяси күреске айнала бастады. Әсіресе бұл бәсекелестік Германия мен Англия арасында теңіздегі қарулану ісінде қатты көрінді. Англия 1905 жылы ірі брононосецті суға түсірді. Осыдан бастап кемелертүсіруден жарыс басталды.Англия дүниежүзілік оқшауланудан құтыла бастады. Англия соғысқа дайындалу барысында әскери-теңіз базасын жасады.
ХХ ғасырдың басында жұмысшылардың жағдайы 1890 жылға қарағанда нашарлады. Әрбір оныншы жұмысшы 1908 жылы жұмыссыз болды. Олар кәсіподақ мүшелері еді. Ал кәсіподаққа мүше емес адамдар арасында бұдан да тіпті күшті болды. Англия дүниежүзілік біріншіліктен айырыла бастады. Жұмысшы қозғалысы күшейді. Англияның жұмысшы қозғалысында екі бағыт болды. Ол революциялық және оппортунистік тенденция. Осы екеуінің күресі Англияда революциялық партия құруды күн тәртібіне қоя бастады. Тәуелсізжұмысшы партиясының сол қанаты және социал демократиялық партия екеуі бірігіп Британ-социалистік партиясын құрды. Бұл партия өзінің бағдарламасында социализм үшін күрес деп көрсетті. Олар ел ішіндегі наразылықты бәсеңдету үшін әрекеттер жасай бастады. 1908 жылы жұмысшыларға жұмыс күнін қысқартуға, зейнетақыныкөбейтуге уәделер беріп заңдар шығарды, 70 жастан асқандарға зейнетақы тағайындалды. Бұл саясатты Лойд Джорж кедейлікке қарсы ашамыз деп жариялады. Бірақ бұның бәрі азғана күнгі уәде болып қалды.
baribar.kz
Англияның саяси жүйесі туралы мәлімет
Соңғы ширек XIX ғасырдың Білдіреді үшін Англия өтпелі кезеңінде империализму. Бірінші көзқарас көрінуі еді, бұл оның ереже ретінде әлемдік держава емес, өзгерді. Дегенмен қазірдің өзінде болады айыра жаңа тенденциялары әлемдік дамуда. Көтерілген жас индустриалды державалар — Германия және АҚШ. Олар тез аңсайды алға, Және Англия көп артта қалған олардың өсу қарқыны өнеркәсіп , ал бұл болашақта оны әлемдік өнеркәсіптік монополия тиіс уйти в прошлое. Ұқсас жағдай байқалды және сыртқы сауда. Елеулі ықпал көрсетті экономикалық дамуы Англияда XIX ғ. соңғы Ұзақ экономикалық дағдарыс, растянувшийся аздаған үзілістермен шамамен 20 жыл. Бұл ең ұзақ және терең дағдарыс, ол арқылы бұрын-соңды аралығында Англия. Өнеркәсіптік дағдарыс барысында дағдарысқа ауыл шаруашылығы. Мысал үшін: шойын өндірісі орнына 50 % әлемдік өндіру, бұл сонау 60-шы жылдары құраған соңына қарай ғасырдың шамамен 25 % құрайды , яғни үлесі Англияның әлемдік шаруашылықта 30 жыл қысқарды екі рет. Әсіресе үрейлі еді падала үлесі әлемдік экспорт Англия.
Ортасында 80-шы жылдардың түсінді, бұл ең күшті бәсекелесі Англия болып табылады тез өсіп келе жатқан Германия. Көшбасшысы либералды партия Розбери айтқан : «Сауда Англия тоқтатады емес азаюы барлық нәрсе, біз айырыламыз, басты бөлігін ыңғайсыз Германия»1. Бір мезгілде жүрді өсуі оның отар иеліктерінің. 40 жыл 1860-1899 ж. ж. алаңы ағылшын колонияларының өсті орасан зор: 2,5 млн. шаршы миль дейін 9,5 млн. шаршы миль , халқы 300-ден астам млн. адам. Сол уақытта Англия қатты отставала техникалық. Ірі ағылшын тарихшысы Энзор дейді : «падение өнертабыстық данышпанның кейін 1886 ж. барлығы тамаша»2. 1886 — 1900 ж. қазақстанда тек үш ірі ашу % — ға, бу турбинасы, пневматикалық обод және Томасов тәсілі шойын өндіру. Барлық өнертабыстар кетті Англия және басқа да елдер — АҚШ және Германия. Дәл қолдану Томасова тәсілін Германияда выдвинуло қара металлургия Германия әлемде бірінші орынға ие. Осы орайда экономикалық өзгерістерді ауырлық орталығы, елдің саяси өмірін, негізгі назар ағылшын буржуазияның көшіріледі-бұл ішкі проблемалар проблемалар сыртқы саяси және имперские. Империя болды тек қана сән, қандай да бір халыққа нашақорлыққа. Тарихшылар жазады, көбінесе, имперские тақырыптар. Олар емес, оның өткен, қанша, оны болашақ. 1883 ж. пайда болады кітабы профессор Силли атты Кеңейту «Англия». Бұл кітап соңында XIX ғасыр үстелдік кітап ағылшын қайраткерлері. Үлкен отарлық иелік ететіндей ағылшын буржуазияның жоғары пайда есебінен арзан шикізат, кепілдік берілген өткізу нарығының кейбір түрлерінің өнімі (мақта-мата маталар және т. б.) және көбінесе есебінен капиталды шығару.
1886 жылы билікке келді консерваторлар басқарған лорд Сольсбери. Сольсбери қашты бірі ескі аристократической отбасы Сесилей, ол шықты, көптеген ағылшын мемлекеттік қайраткері. Дерлік жиырма жыл үш жылдық бағдарламамен орындалуда үзіліспен билік тисе қолына консерваторлар. Сольсбери деп санаған Англия басқаруға болады жоқ тигізетін тәуекелді эксперименттер. Басты назар оның кабинеті направлял аясына, сыртқы саясат. Нақ осы жылдары оның басқару тура сол кезеңде сыртқы саясат деп атайды кезеңі «тамаша оқшаулау». Осы жылдар жылдар бойы қалыптастыру Тройственного және Француз-орыс одағы. Англия формалды емес примыкала бірде — біреуі бола отырып, қалай шетте, сол дауларды оқушыларына сыйға тартылды. Ол үшін бұл ыңғайлы жағдайын, арбитр, ол еді кез келген уақытта өздері үшін тиімді пайдалана білді араласуға сол немесе өзге де еуропалық дау. Шын мәнінде, ол емес, ереже жаңа зеландияда, ал кезеңде ағылшын-герман достық, көтермелеу Германия — отарлық экспансия. Осындай жолмен Англия ұмтылған пайдалануға Германияға қарама-қарсы ретінде Ресей мен Франция отырып, топтағы қабілетті күрес. Тіпті либералы ол достық Германия.
Соңғы онжылдықта XIX ғасырдың Англия алды өте үлкен отарлық. Ірі аумақтық басып алумен Англия азия ұйымдастырылады болды қосылу ағылшын владениям Бирмы (1885 ж.) 1887 жылы ағылшындар басып алды бүкіл Млаккский түбегі. Қамту арқылы 1876 жылы аралдары өмірде де, өнерде де (шығу кезінде Қызыл теңіз Үнді мұхиты) және 1877 жылы Борнео аралының Англия аяқтады жүйесін құру теңіз тірек пункттерін жолында Еуропадан Қиыр Шығысқа. Басты аренасы отарлық күрес XIX ғасырдың соңында болды Африка. Мұнда басты противниками үшін Англия, Германия мен Франция. Үшін күрес аймағында, Африкада столкнула Англияға Германия. Бас тартып танылсын ағылшын құқығы осы аумаққа, Бисмарк аннексии туралы жариялады Оңтүстік-Батыс Африка, туғызды осы наразылық Англия. Ұмтыла отырып, біріктіріп, иелену, Шығыс Африкада, үкімет Сольсбери жасасты 1890 жылы Германиямен келісім: ол алды Занзибар аралы және Пембу, немістерге жол беріп шағын аралы Гельголанд Солтүстік теңіз. Өсуіне қарамастан, ағылшын-герман қарама-қайшылықтарды байланысты күреспен үшін колония ағылшын үкіметі жалғастырды деп санауға өзінің басты қарсылас Франция. Екі келісімдермен 1887 жылы Англия включилась » үштік одақ Германия, Италия, Австро-Венгрия және обязывалась олармен бірге қорғауға мәртебесі кво кездеседі. Болжанатын противниками осы коалиция болды Франция мен Ресей. Халықаралық қайшылықтардың шиеленісуі салдарынан күрес үшін колония итермеледі ағылшын үкіметі 1889 жылы парламент арқылы өткізу туралы заңға флоттағы, Англия тиіс сақтауға перевес күштерінің теңіз екі ірі теңіз державалары Франция және Ресей. Заң 1889 жылғы қалауға жарыста теңіз қару-жарақ ықпал одан әрі шиеленісуіне халықаралық ережелер.
Дерлік айрықша концентрациясы назар үкіметінің сыртқы мәселелерінде ұйымдастырылған оппозиция ішіндегі консервативтік партиясының. Партия болды адамдар предусмотрительно талап етті жылғы Сольсбери және басқа да көшбасшылар ауысу назар партияның ішкі мәселесін үшін ұзақ уақыт ұстап қалуға массасын өзінің әсерімен. Ал бұл үшін қажет болатын демагогия мен үлкен икемділік қарағанда, бұған дейін танытқан партия.
Бөлім консерваторлар деп есептеді партия тори қалыптасу керек. Қайта ұйымдастыруға партия өз қолына алды Рандольф Черчилль. Ретінде 70-ші жылдары Дж.Чемберлен перестроил либералды партияға жаңа негізде, сондай-ақ Р. Черчилль шешті басында 80-ші жылдардағы қайта құруға партия консерваторлар типі бойынша кокуса, т. е. жаппай партия ұйымына. Өйткені 1886 ж ол сәтті ұйымдастырды сайлау үшін консервативтік партия, ол тартылды кабинет көрнекті пост қаржы министрі. Шақырғанға үкіметіне Черчилль талап етті, жаңа бағдарлама, сводившейся ішкі реформалар көмектескен еді выбить картасы қолынан радикалдар, сондай-ақ енгізу протекционизм. Кабинетте туындаған өткір, бірақ аз уақыттық күрес, закончившаяся зақымданған Черчильдің, т. е. топ тори-демократтар. Әлі күнге дейін ағылшын тарихшылар деп санайды және соның арқасында жиырма жыл басқарма консерваторлар болды кезеңімен реакциялар. Алайда, үкімет барған кейбір реформалар. Арасында заңнамалық іс-шаралар жүзеге асырылған консерваторами, виднейшее орынды реформасы жергілікті өзін-өзі басқару, жүргізілген 1888 жылы. Дейін 1888 жылы жергілікті іс болған қолында шерифов және мирских судьяларды тағайындайтын жергілікті помещиков. Осы заң графствах құрылды сайланатын кеңестер графтық, к выборам советов жіберілді барлық адамдар болмаған кезде дауыс беру құқығына парламент сайлауында, және сонымен қатар, әйелдер 30 жастан асқан. Қарамағындағы кеңес болған сияқты салықтарды жинау қаражатты жұмсау жергілікті қажеттіліктерге, мектеп, госпитальдар, көмек беднякам және т. б.
Сол 1888 жылы реформа жүргізілді басқармасының Лондоном. Бүкіл қала күні қарсаңында 59 округ бойынша 2 депутаты, әр округтің құрамына кірген кеңесі орталық әкімшілік орган астана. Осы депутаттарға прибавлялось 19 олдерманов, немесе кеңесшілері сайланатын түрлі артықшылықты корпорациялар, және, осылайша, жалпы мүшелерінің саны Астаналық кеңесінің саны-137 адам. Кеңесі ведал барлық басқару мәселелерімен қала және қала шаруашылығын. Алайда, оны жүргізу изымались басқармасы Сити, өкім, полиция және бақылау жабдықтаумен астананың газбен және сумен қамту.
1891 жылы консерваторлар Заң туралы тегін бастауыш балаларды оқыту. Бұл бастама көтерді қамқорлық білікті кадрлары туралы өнеркәсіп. Бұл мүлдем тән консерваторам, үкімет ориентировалось көбінесе репрессивные меры-ақ Ирландияда да , және ең Англия. Кейін көп ұзамай өзінің билікке келген Сольсбери жария мәлімдеді шешу үшін ирландияның мәселені қажет «жиырма жыл батыл басқарма», яғни әдісі қатаң қуғын-сүргін. Билль қылмыстар туралы (1887 ж.) әрекет Ирландия заңдары туралы, адамның жеке басына тиіспеушілік және берген үкіметке төтенше өкілеттіктерді. Алайда, жаппай қамауға алу және қарсы сот үдерістері, республикалық және халықаралық олимпиада қозғалысының әкелді емес әлсіреуіне қозғалысы ұлғайтуға деп аталатын аграрлық қылмыстар мен террористік актілер. Бұл жетеледі консерваторлар өткізу 1887 жылы парламент арқылы Заң төмендету бойынша берешекті жалға беру, одан кейін сатып алу туралы заң жер ассигновавшей кредит 30 млн. фунт стерлинг жер сатып алу Ирландия мен қайта сату оның ұсақ учаскелерін безземельным және малоземельным шаруаларға. Бұл іс-шара қадам шешімі жер мәселелері Ирландия мүддесінде ауқатты шаруалар.
1891 жылы консерваторлар Заң туралы тегін бастауыш балаларды оқыту. Бұл бастама көтерді қамқорлық білікті кадрлары туралы өнеркәсіп. Бұл мүлдем тән консерваторам, үкімет ориентировалось көбінесе репрессивные меры-ақ Ирландияда да , және ең Англия. Кейін көп ұзамай өзінің билікке келген Сольсбери жария мәлімдеді шешу үшін ирландияның мәселені қажет «жиырма жыл батыл басқарма», яғни әдісі қатаң қуғын-сүргін. Билль қылмыстар туралы (1887 ж.) әрекет Ирландия заңдары туралы, адамның жеке басына тиіспеушілік және берген үкіметке төтенше өкілеттіктерді. Алайда, жаппай қамауға алу және қарсы сот үдерістері, республикалық және халықаралық олимпиада қозғалысының әкелді емес әлсіреуіне қозғалысы ұлғайтуға деп аталатын аграрлық қылмыстар мен террористік актілер. Бұл жетеледі консерваторлар өткізу 1887 жылы парламент арқылы Заң төмендету бойынша берешекті жалға беру, одан кейін сатып алу туралы заң жер ассигновавшей кредит 30 млн. фунт стерлинг жер сатып алу Ирландия мен қайта сату оның ұсақ учаскелерін безземельным және малоземельным шаруаларға. Бұл іс-шара қадам шешімі жер мәселелері Ирландия мүддесінде ауқатты шаруалар.
Консерваторлар кейін алты жасар болу билік маусым айында 1892 жылғы тағайындады перевыборы парламент. Либералдық партия қайтадан сөйледі қатты айтылған сыннан агрессивті, воинственной сыртқы және отарлық саясаты консерваторлар, обвиняя олардың нашарлауы сыртқы саяси жағдайын Англия. Ұмтыла отырып тартуға дауыс масс, либералы жарияладық саяси реформалар бағдарламасы, оны белгілеп берді Гладстон тағы 1981 жылы нашумевшей сөйлеу Ньюкасл. Ол уәде жер реформасын — распродажу ірі иеліктерін ұсақ учаскелерін, сот реформасын және халық білім беру. Жақындату сайлау септігін тигізді қайту Либералды партияға бөлігінде тұлғалардың отколовшихся 1886 жылы, дегенмен айтарлықтай бөлігі либералдар-юнионистов бастаған Чемберленом бас тартты оралып, көп ұзамай соңғы толық слились с консерваторами. Сайлау әкелді консерваторам жеңіліс. Алайда, либералам алмады алуға көпшілігінің: екі партия — және либералы және консерваторлар — болды ұсынылған дерлік тең. Осы жағдайларда кілті шешімдері палаталарының болып шықты қолында ирландия фракциясының. Осылайша рөлі ирландцев парламентте өсті. Бұл заставляло Гладстона, шілде 1892 жылғы құрды өзінің жаңа, төртінші кабинетіне баруға беру ирландцам. Алайда Билль туралы гомруле, онымен енгізілген, забаллотирован палатасы лордтар. Болуына билік либералдық кабинет Гладстона ішкі саясат саласындағы бермеген қандай да бір нәтижелер.
Әрбір іс-шара арқылы өткен төменгі палатасына, заканчивало өз тірлігін жоғарғы палата лордтар аяусыз отвергала барлық билли. Осылайша, атап айтқанда , екінші Билль туралы гомруле, палата қауымдар кейін 83 күн ожесточенных жарыссөз көпшілік дауыспен қабылдады 1 қыркүйек 1893 жылғы лорды қабылдамады арқылы апта, тіпті беріп, өзіне еңбек оны талқылау. Баспасөзде заңнамалық қызметі либералдар «деп атаған вспахиванием құм»3 -осындай бесплодной ол. Либералы наразылық, возмущались, бірақ либерализм қатты күйзелген кезеңде ішкі ыдырау. Партия ішіндегі бірлік болмады. Қарсы көшбасшысы Гладстона партия ішіндегі туындады оппозиция деп есептеді, оның саясатын устарелой, наразы топ басқарған сыртқы істер министрі лорд Розбери, считавший, Либералдық партиясы тиіс беруге консерваторам рөлі ревностных үшін күрескен империясының кеңейту. Гладстон пікірінше, Розбери жеткіліксіз батыл күрескен үшін колония. Дегенмен бұл шындыққа сәйкеспейді, өйткені дәл осы кезеңде басқарма үкіметінің Гладстона болды тұтқынға соломон аралдары. Ішінде кабинет пайда болды заговор против Гладстона. Гладстон отставкаға кетті. Жаңа кабинеті басқарды лорд Розбери. Кабинет оның алмаса да, сенімді көпшілік даусымен палатаның, оның болуына билік көпке ұзаған жоқ, қазірдің өзінде-маусымында 1895 жылдың қалсаңыз, көп жағдайда палатада бойынша второстепенному мәселесі, либералдық кабинет отставкаға кетті. Тарихшылар атап факт, бұл оның сыртқы саясаты жоқ құжат ештеңемен саясатына консерваторлар. Өзі Розбери болды адам қалыпты. Сол жақ қанаты партияның талап етті, оған өткізудің кейбір реформаларды жазылған Ньюкэстльской бағдарламасы либералды партия. Үкімет Розбери тырысты мұны. Ол енгізді палатасына билли сыйақы беру туралы дәрменсіз парламент депутаттарының бөлімшесі туралы шіркеудің мемлекеттен Уэльсте туралы, 8-сағаттық жұмыс күні үшін кеншілер ұлғайту туралы жауапкершілік иелері үшін жазатайым жұмыс, сайлау туралы, бір күні бүкіл ел бойынша және басқа да салыстырмалы түрде озық іс-шараларға. Бірақ бірі » атты өмірі , өйткені, бұл билли түсті палатасына лордтар, ол не олардың проваливала, не де уродовала өз түзетулерге үкімет забирала олардың кері. Демократиялық жақтастары үкімет талап етті күрес реакционными лордами. Бірақ Розбери бармаған. Ішкі грызня басшылығында партия ускорила өтіп жатыр. Ішкі күрес үкіметі тұсына, оны білдіруге мүшелерінің бірінің үкіметінің Асквита, жай-күйі «ішкі аурулар»4.Бөлім кабинетінің құруды талап етті жылғы Розбери жаңа жасау талпыныстары гомруль үшін Ирландия. Ррозбери болды батыл қарсы. Дейін өз құлау кабинет Розбери үлгерген жариялауға протекторат аумақтарының үстінен Шығыс Африка, әлі захваченными басқа державалармен.
Бірге 1895 жылдың он жыл бойы билікте болған консерваторлар, 1903 жылы бастаған кабинетінің қайтадан тұрды Сльсбери. Жаңа сызықтың кабинетінің Сольсбери болды ресми оның құрамына либералдар-юнионистов. Джозеф Чемберлен алды пост министрінің колониялар. Сайлау 1895 жылғы берген айтарлықтай жеңіске консерваторам. Олар 411 орындық либералы 177.Болу консерваторлар билік XIX ғасырдың соңында атап өтілді толық қосалқы баяндауыш мәселелерінде ішкі заңнама. Жаңа кабинетте Д. Чемберлен болды ойнауға ірі рөлі. Ол жетелеуші рухы кабинет. Жанында премьер Сольсбери, ол содан кейін болды терең стариком , Чемберлен бекзаттық, толы энергиясы және күштері. Чемберлен бас тартқан маңызды портфельдерінің ұсынылған оған тұмауы минимстерство колониялар, ол әлі күнге дейін болып саналды ағылшын кабинетінде қосалқы министрлігі. Таңдау соң болды емес, кездейсоқ . Өзгерді өзі мәні отарлық мәселе. Үшін күрес отарлық жер, отарлық нарықтарға айналды орталық проблема үшін ағылшын буржуазияның. Екінші жағынан, нарастали және ішкі, әлеуметтік-саяси қиындықтар үшін ағылшын буржуазияның, өйткені кедергісі массаларының өсуіне, пайдалану дороговизне, әскери шығындар да арта түсті. Күресу үшін барлық осы қиындықтар көп болды жарамды Чемберлен қарағанда, аристократическое қанаты консерваторлар.
Арасында 1895-1897 жылдары ең үрейлі, мазасыз жылдар бойы экономикалық тарих Англияда XIX ғасырдың. Экспорт айналды түседі. Чемберлен сөз сөйледі жоспары самоснабжающейся, самодовлеющей империясы. Осы жоспарға сәйкес , британдық империя тиіс айналуы саяси федерациясына имперским парламенті және имперским үкіметі Лондон. Имперская федерациясы тиіс өзіңізді қоршап кедендік қабырғасы қорғайтын империялық нарығы шетелдік бәсекелестік. Ішінде сол империялық одағының тиіс господствовать еркін сауда. Бұл талқылау жоспарын Чемберлен созвал 1897 жылы имперскую конференциясын өткізді. Бірақ доминионы батыл қолдап, пікір білдірді ретінде қарсы саяси және экономикалық жоспарын Чемберлена сияқты жас буржуазия британ доминионов, развивавшая өз өнеркәсібі, қалғысы келмейтін аграрлық шикізат придатком Англия. Осылайша, ізденістер шығу әзірге нәтижесіз болса. Басқа жол, жол қатысу үшін күрес передел мира, одан да қиын. Осы уақыт негізгі қарсыласы Англия — жас империалистическая Германия жетті осындай даму сатысында өз күштері, ол мүмкін деп есептеді алғаш рет жасауға шақырушы қимылмен мекен-Англия. Бірге 1895 жылы Германия белсенді болуға қарсы Англия. Ол тырысты болуға Еуропадағы орталығы антианглийского блок. Бұл жағдай айқын көрінді бірқатар ірі дипломатиялық сәтсіздіктер Англияда 1895-1899 жылдары.Оқиғалар 1895-1898 ж. ж. анық көрсетті, бұл эра тамаша оқшаулау үшін Англияда өтті. Оқиға , ол жарқын қарағанда, алдыңғы, көрсетті толық жалғыздық Англия. Осы оқиға болды англо-бурская соғыс басталған жылдың күзінде 1899 жылы. Буры көрсетті изумительное, ерлікпен қарсылық. Бірнеше ай ішінде ағылшын әскерлері ұрынса жеңіліс буров. Көмегімен ғана громадной армия ағылшындар подавили кедергісі буров. Егіс алқаптарында Трансвааля перебывало 450 мың ағылшын солдаты . Соғыс аяқталды, 1902 ж. капитуляцией буров және танылуына, олардың егемендігі ағылшын королі. Барысында соғыс бурами Англия әсіресе қатты почувствовала өзінің жалғыздық. Соғыс жылдарында, тіпті бірнеше бұрын Англия тырысып, шығу жағымсыз және қауіпті ол үшін оқшаулау жолымен жақындасуы, АҚШ-пен, содан кейін Германия, не сол және басқа. Бастаманы өзіне Джозеф Чемберлен, 1898-1899 ж. ж. бірқатар көпшілік алдында сөз сөйлеу жасады тиісті ұсыныстар Германия және АҚШ. Өз сөздерінде Джозеф Чемберлен формулировал идеясын пантевтонсокого (Англия, Германия және АҚШ ), не ағылшынша-саксонского (Англия мен АҚШ). Бірақ талпыныстары Чемберлена болды неудачными. Германия бас тартумен жауап берді. Оның үстіне ол ең Англия көпшілігі буржуазияның қараса, оның жоспарлары өте неблагосклонно. Чемберлен өзінің саяси көрмеушілік және қате болжам. Ол ұсындым достыққа одағы мемлекетке уақыт болды қазірдің өзінде ең қауіпті және непримиримым қарсыласы-Англия. Екінші жағынан, ол жалғастырды деп санауға Франция мен Ресейге ең непримиримыми қарсыластары-Англия . ағылшын тарихшы туралы жазады деп аталатын чемберленовской дәстүр сыртқы саясатта Англия — бұл дәстүр достық Германия. Бұл дәстүр қымбат сайысынсыз ағылшын халқына, ол әрең тұрмады оған ұлттық қауіпсіздік. Осылай Англия соңғы жылдары XIX бұрылып, өзінің дәстүрлі дерлік жүз жылдан сыртқы саясаты, сессиясындағы қр оларға қолдау көрсетуде деп аталатын тепе-теңдік күштерінің Еуропадағы іздеуге шықты. Алдыңғы сәтсіз жолдары жақындасу Германия, Англия артынша осы ауысады саясат ортасының Германия. Бұл бұрылыс ол » қазатомөнеркәсіп іскерлікпен, тез және батыл. Оның бастаған консерваторлар (Бальфур және Лэнсдаун) және жалғастырды либералы (Эдуард грей). «Мемуарах Э. Грея «Жиырма бес жыл», бейнеленген барлық икемділік ағылшын дипломатия. Жасасып 1904 ж. Франция арасындағы келісім, Англия тез дерлік қарқынды бардым жақындастыру Ресеймен, ұмыт ескі даулар Ресеймен, Орта Азия, тарту үшін оны антигерманскому блогы. Туралы айтатын болсақ, ішкі саясат, онда бірден-бір көрінісі-ішкі саяси белсенділігін мақсаты-екі актінің: реакциялық білім туралы заң заң туралы кәсіпкерлердің жауапкершілігін өндірістегі жазатайым оқиғалар, носивший, сондай-ақ өте шектеулі сипатта болады. Чемберлен, кіре отырып, 1895 жылы үкімет, деп мәлімдеді оның аса маңызды міндет болып табылады әлеуметтік сақтандыруды енгізу. Бірақ, басқа екі жалких шараларын ештеңе қабылданған жоқ. Бірге 1895 жылы ағылшындық буржуазия ища шығу төмен экономикалық жағдайын әзірледі кеңінен шабуыл еңбекші халықтың. Ол повела қарсы күреске өзінің жұмыс істеуін бастады. Алайда туындағанын буржуазияның » тред-юнионы бітті, күтпеген, оның нәтижесі — пайда сахнасында үшінші күштің қатар консерваторами және либералами — жұмысшы партиясына түсті.
Оккупировав Трансвааль және Оранжевую, консервативті үкіметі шешім қабылдады пайдалануға шовинистические көңіл-күй елде және жүргізуге 1900 жылы жаңа парламент сайлауы. Сайлау берді консерваторам билік тағы да жаңа мерзімге. 1902 жылы ескі көшбасшы консерваторлар маркиз Сольсбери отставкаға кетті қарттық және оның орнына 1902 жылы оның немере інісі Артур Бальфур. Консерваторлар , олар әрқашан көтерілісті түрде байланысты мемлекеттік ағылшын шіркеуінің діни дәрежесіне ие шіркеу, өте алаңдаушылық «діни индиферентизма»5, халықта және упадком мектеп-қатынаста енгізу ағылшын шіркеуінің діни дәрежесіне ие болды. Гладстоновская мектебі құрылған , 1870 жылы жалғастырды қалып, озық, прогрессивті мектебі. Мектеп комитеттер, управлявшие осы жүйеде халықтық білім беру өз қолымызға алдық ғана емес, бастауыш және орта, сондай-ақ кәсіптік мектеп. А. Бальфур шешті 1902 жылы келтіруі мүмкін соққы комитетской мектепте және нығайту, діни мектеп. Соңғы бола отырып, қою, оқу ісі айтарлықтай нашар комитетской, жоғалтты өз ықпалын массасын, ол төлеген ақша. Мұғалімдер жаман, құрал-жабдықтар ескі. Бальфур шешті таратылсын демократиялық мектеп кеңестері және беру басқармасы комитетскими мектептер кеңестерге графтық — консервативті органдарға қарағанда, мектеп комитеттер. Шіркеу мектеп керек басқалармен мемлекеттік субсидиялар бола отырып, толық бақылауымен ағылшын шіркеуінің діни дәрежесіне ие болды. Қарамастан кедергісі либералдар парламентке елдегі, бұл заң өткізілді. Оң мектеп заңда еді, ол жасады барлық мектептің қоғамдық қоя отырып, оларды белгілі бір бақылау тарапынан жергілікті өзін-өзі басқару. Көп осы жеңіп ресми англикан шіркеуі.
Бірі-өз сөздерінен 1903 жылғы Чемберлен жай-күйі ағылшын өнеркәсіп характеризовал: «Ауыл шаруашылығы айтқанда, іс жүзінде, қирап, қант өндірісі тоқтатылды, жібек өнеркәсібі тастасақ, темір қаупі төнген, жүн өнеркәсібі — қатер төнген, мақта-мата қажеті тағдырын».6 бастап 1895 жылғы шығудың осы ережені Д. Чемберлен санаған құру самоснабжающейся империясы. Екі имперских конференцияларға 1897 және 1902 ж. ж. Чемберлен ұсындым доминионам бұл жоспары. Бірақ екі есе тікұшағы толық сәтсіздікке ұшырады. «Бірде мәселелері империялық федерациясының, бірде мәселелерінде қорғаныс колония емес, бейім ақылға Англия. Чемберлен деп қайта-қайта қайталады өз аргументтер құру пайдасына империялық кеңесінің қатаң ушам…жеті жылдан Кейін еңбегі үшін имперское бірлігі Чемберлен көрдім өзіне тұйықта»7. 1903 жылы ол ұмтыла отырып, мәні бойынша бірдей мақсаттары, видоизменил өз жоспары. Орнына империялық федерациясы, оған қарсы батыл возражали доминионы, ол ұсынды айналдыру империясына Кеден одағы. Санаспай с протекционистскими көзқарасы мен мүдделері буржуазияның доминионов, Чемберлен жоқ ойнағаның қарсы протекционистік баж доминионах, бірақ тек талап еткен жеңілдіктер, олардың пайдасына ағылшын өнеркәсіптік тауарлар, деп аталатын қолайлы тарифтер. Бұл метрополия беруге уәде берді доминионам артықшылық сатып алу кезінде олардың шикізат және азық-түлік. Мұндай кеден одағы пікірінше Чемберлена «ерте ме, кеш пе апат империясына бірыңғай шаруашылық организмге, ал бұл, өз кезегінде, әкеледі империялық саяси федерацияның имперским үкіметі және парламент бастаған».8 Жоспары Чемберлена означал бас тарту ескі фритредской саясат, ол қазірдің өзінде 60 жыл господствовала Англия. Бұл әлпештеуде экономикалық саясат, Англияда фритреда — протекционизмге. Чемберлен талап еткен у кабинетінің өмірге енгізу оның жоспары. Бірақ кабинеті және оның басшысы А. Бальфур қалсаңыз, қиын жағдайда. Фритред алпыс жыл өмір сүру болды аксиомой дерлік догмой ағылшындар үшін. Елеулі бөлігі консерваторлар, әсіресе қатарында өкілдерінің ауыр индустрия, үшін протекционизм. Палатада қауымдастықтарды Чемберлен болды, өз алдына 200-ге жуық мүшелерінің парламент. Бірақ көпшілігі ағылшын ұлт еді фритред. Үшін фритред барлық либералы, жұмыс сынып, ұсақ буржуазия мен тіпті бір бөлігі консерваторлар. Бұл халықтың пайымдауынша, бұл өткен фритред қамтамасыз етті, Англияның әлемдік үстемдік және осы күнге дейін жеткізеді, оған үлкен артықшылықтары. Фритред, олардың пікірі бойынша, білдіреді арзан нан және арзан шикізат, ал протекционизм — қымбат шикізат және қымбат нан. Бальфур проявлял эмоционалды — протекционизмге, бірақ ол білген, көптеген ағылшындар қарсы болады кедендік баждардың және кезекті сайлауда консерваторлар потерпят зақымдануы, егер ресми түрде акция ұйымдастырылды өзін протекционистік бағдарламасы. Өзінде үкімет пен партия консерваторлар тобы деп аталатын жақтастары арзан азық-түлік емес соглашалась с протекционизмом. Бұл мәселе грозил расколом партия. Чемберлен мен оның жақтастары табанды түрде талап етті дереу көшу протекционизмге. Бальфур және оның жақтастары шешті тепе емес, беруге категорического бар, жеткізілген Чемберленом. Бұл әкеп соқты-жайлар бірі ретінде үкіметтің Чемберлена, сондай-ақ бес министрлер-фритредеров. Бұл қазірдің өзінде басталуы ишараттың қатарында консерваторлар. Уйдя үкімет Чемберлен бастады өте шумную воинственную науқанды протекционизм.
rel.kz
Англия шіркеуі — Уикипедия
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Англикан шіркеуі — ағылш. The Church of England — протестант шіркеуілерінің бірі; құдайға құллшылық ету жолы мен ұйымдық принциптері жағынан басқа протестант шіркеулеріне қарағанда католик шіркеуіне жақын.
Англикан шіркеуі — Англияның мемлекеттік шіркеуі. 16 ғасырдағы Реформация кезеңінде пайда болған.
Томас Кранмер (1489—1556), Кембриджском университет Докторы, 1533 жылдан Кентерберий архиепископыОны король басқарды («Суперматия туралы акт», 1534). Оның діни уағызы мен ұйымдық формалары негізінен католиктік күйінде қалды. Эдуард VI тұсында Томас Кранмер (1547-1553) протестант және католик дінінің уағыздарынан құрастырып жазды.
Елизавета Тюдор тұсында «39 сүредегі» (1571 ж.) діни уағыз кальвинизмге сәл жақындатылды. Англикан шіркеуі абсолютизмнің берік тірегіне айналады. 17 ғасырда ағылшын буржуазиялық революциясының теңгеурінімен таратылды, ал 1660 ж. Стюарттар әулеті тұсында қалпына келтіреді.
Англикан шіркеуі басшысы — король; епископтарды іс жүзінде сол тағайындайды. Олардың ішіндегі ең үлкені — кентерберий архиепископы, одан кейінгісі — йорк епископы. Епископтардың едәуірі лордтар палатасына мүше. Шіркеудің негізгі ережелерінің бәрін парламент бекітеді. Шіркеуді ұстауға жұмсалатын шығынды көбінесе мемлекет көтереді. Англикан шіркеуінің жоғарғы иерархиясы финанс олигархиясы мен және Англияның ақсүйек жер иелерімен тығыз байланысты.
Кентерберий соборыАнгликан шіркеуінде 3 бағыт бар:
- жоғарғы шіркеу (High Church) католицизмге негұрлым жақын;
- төменгі шіркеу ( Law Church ) пуратанизм мен пиетизмге жақын;
- кең көлімдегі шіркеу (Braod Church) барлық христиандық ағымды (Англикан шіркеуіндегі басты бағыт) біріктіруге тырысады.
Дереккөздер[өңдеу]
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
kk.wikipedia.org